1. Mentaliteit

• Je bent in staat van binnenuit je eigen impulsen te voelen en te volgen.
• Je durft te vertrouwen op je eigen smaak en intuïtie.
• Je kent het verschijnsel magische grens (zie het boek VRIJ SPEL), en bent in staat op elk moment te voelen waar die bij jou ligt, en dat te accepteren.
• Je wordt blij als je aan je instrument denkt.

2. klank

• Je kunt klankduiken, en kent de vier stappen van de klankduik.
• Je beseft dat er een groot verschil is tussen een consonant en een dissonant. Dat verschil voel je en laat je horen bij elke klank. Je kunt vele verschillende klanknuances realiseren op je instrument.
• ‘Foute’ tonen weet je op een natuurlijke manier te integreren in je improvisaties, zodat het geen ‘fouten’ meer zijn.
• Je bent bekend met een aantal verschillende klankimprovisaties, en kunt die ten gehore brengen.
• Je beseft dat het bij musiceren gaat om voelen, luisteren en genieten. Je speelt altijd elke toon met aandacht.
• Je beseft dat klank en stilte bij elkaar horen. Je kent de impact van het einde van een toon op de stilte die daarna komt, en hebt daarmee geëxperimenteerd. Je bent in staat na een stilte op een natuurlijke manier door te gaan met improviseren, zodat de stilte op een natuurlijke wijze een plek krijgt in je improvisatie. De stilte ná je improvisatie kun je meenemen, je dag in.

3. Timing

• Je kunt een strakke en toch ‘levende’ puls volhouden.
• Je bent energiek ontspannen, en timet swingend, alsof je danst.
• Je beheerst het ‘espenboom-rubato’, waarbij je linkerhand (of je voet) een strakke puls handhaaft, terwijl je rechterhand (of je blaas- of strijkinstrument of je stem) daar vrij, rubato overheen speelt.
• Je kunt improviseren in regelmatige maatsoorten (2/4 maat, 3/4 maat, 4/4 maat, 6/8 maat), in onregelmatige maatsoorten (5/4 maat, 7/4 maat), en in onregelmatige verdelingen binnen een regelmatige maatsoort (bijvoorbeeld 3 + 3 + 2 = 8).
• Je beseft dat een toon op een zwaar maatdeel heel anders van karakter is dan een toon op een licht maatdeel (syncoop). Je laat dat verschil horen tijdens je improvisaties.

4. Opbouw

• Je bent in staat een mooie spanningsboog te creëren over je improvisaties.
• Je bent in staat een improvisatie te maken naar aanleiding van een gegeven motiefje, melodie, of akkoordschema.
• Je kunt desgewenst een improvisatie maken in de rondovorm, in de ABA-vorm, in de AABA-vorm en in de ABAC-vorm.

5. Samenspel

• Bij samenspel ben je in staat de ander(en) zeer goed waar te nemen en op hen te reageren, én tegelijkertijd dicht bij jezelf te blijven en jezelf nooit kwijt te raken. Oftewel: het lukt je om je verbonden te voelen met je medemuzikanten, én tegelijkertijd je eigen gevoel te volgen.
• Je kent het verschijnsel synergie, en past dat toe wanneer je met anderen samenspeelt.
• Je kunt leiden én je kunt begeleiden. En tijdens een improvisatie samen met anderen ben je in staat steeds goed te kiezen voor leiden dan wel voor begeleiden.
• Je kunt groepsimprovisaties leiden door middel van gebaren.

6. Luisteraars

• Wanneer iemand aan je vraagt: ‘Improviseer eens iets’, dan neem je rustig achter je instrument plaats en laat iets horen waar de ander van geniet – en jij ook!
• Indien nodig, weet je BASTA toe te passen (een mini-therapietje om definitief van je zenuwen af te komen – zie het boek VRIJ SPEL).
• Als je voor anderen speelt, vraag je je niet meer af ‘wat anderen van je vinden’ en je bent niet meer bezig ter meerdere glorie van je ego, maar je stelt je dienstbaar op t.o.v. de muziek en t.o.v. je publiek, en je geniet samen met je luisteraars van je improvisatie.
• Je medecursisten en collega’s ervaar je niet als bronnen van concurrentie, maar als bronnen van inspiratie.
• Je ziet muziek niet als een wedstrijd, maar als een geschenk om ons te helpen met leven.
• Je bent gestopt met ‘ladderdenken’, en begonnen met ‘kringdenken’ (zie het boek VRIJ SPEL).

7. Vernieuwen

• Je blijft doorgaan met je te vernieuwen – en kent daartoe de nodige trucs.
• Je bent in staat om in een aantal verschillende stijlen te improviseren – waaronder je eigen stijl.
• Je beseft dat zang, percussie en dans de basis vormen van muziek. Je schroomt niet om te zingen, te dansen of percussie te spelen, en om dat in te zetten bij je eigen musiceren en lesgeven.

8. Instrumentbeheersing

• Je bespeelt je instrument op een gevorderd niveau.
• Je kunt bekende ‘meezingers’ (Lang zal hij leven; Sint- en Kerstliedjes) onbekommerd van een begeleiding voorzien, in een aantal verschillende toonsoorten.
• Je bent in staat om bij de eerste toon die je speelt in flow te komen – en die flow vol te houden tot en met het einde van je improvisatie. Je geniet van elke toon die je speelt en straalt dat uit.
• Je bent in staat om een nieuwe compositie al klankduikend je eigen te maken. En je kunt improviseren op een bestaande compositie.
• Je hebt een basale kennis van andere instrumenten dan je hoofdinstrument. Je weet hoe je al klankduikend een voor jou nieuw instrument kunt leren bespelen.

9. Harmonieleer

• Je kent de karakters van de zeven tonen van elke toonsoort, en je kunt in alle 24 toonsoorten een ‘toonsoortstukje’ (zie het boek KWINTessens) improviseren.
• Je kent de karakters van alle intervallen.
• Je kent de zeven trappen van elke toonsoort, en kunt in elke toonsoort een ‘drietrappenstukje’ (zie het boek KWINTessens) improviseren.
• Je bent bekend met de omkeringen van akkoorden en met het begrip dominant-kwintsextakkoord en je kunt deze toepassen in je improvisaties.
• Je kent de drie verschillende vormen van mineur.
• Je bent thuis in de kwintencirkel en kunt hem op je instrument spelen. Je kunt moduleren.
• Je bent vertrouwd met de begrippen verhoogde kwart, verlaagde secunde, chromatiek, tussendominant, Napels, gealtereerde akkoorden en chromatische doorgangsakkoorden, en je kunt deze toepassen in je improvisaties.
• Je kent de zigeunerladders, de kerktoonladders, de pentatonische ladders, de bluesladders, de hele-toontoonladders, de octotonische ladders, en je kunt in die ladders improviseren. Je weet iets van jazzhamonie en kent de sus-akkoorden en kwartenakkoorden, en je kunt deze toepassen in je improvisaties.
• Je begrijpt wat boventonen zijn. Je kent de boventoonreeks van elke toon en kunt deze op je instrument spelen. Je begrijpt de impact van de boventoonreeks op de verschijnselen consonantie en dissonantie.
• Je bent bekend met akkoordsymbolen, en kunt improviseren van een ‘lead sheet’.

10. Didactiek

• Je bent in staat datgene wat je zelf geleerd hebt, ook aan anderen te leren.
• Je bent in staat een veilige sfeer te creëren voor je leerlingen. Je beseft hoe belangrijk een veilige sfeer is, omdat je leerlingen alleen in een veilige sfeer het gelukshormoon oxitocyne, dat zo’n belangrijke rol speelt in het creatieve proces, gaan aanmaken.
• Je behandelt je leerlingen positief. Je kunt waarnemen zonder te oordelen. Je kunt ‘spiegelen’ (je leerling verbaal een spiegel voorhouden). Je bent in staat om altijd iets positiefs te zeggen over een improvisatie van je leerling, en om de mogelijkheden tot groei van de leerling op een constructieve manier te communiceren.
• Je straalt enthousiasme, respect en vertrouwen uit naar je leerlingen.
• Je bent in staat om het authentieke van elke leerling te zien en ervan te genieten. Je bent in staat per leerling per leeftijd een andere, passende aanpak te gebruiken.
• Je bent in staat om waar te nemen of de bewegingen en klanken van je leerlingen spontaan zijn of aangeleerd/bedacht.
• Je bent in staat je leerlingen de vreugde van het improviseren te laten ervaren. Je weet je leerlingen te ‘openen’ en in hun kracht te laten komen. Je kent de voldoening die dat geeft.
• Je schroomt niet desgewenst iets vóór te doen voor een leerling.
• Je beseft dat iedereen, ook jijzelf, elke dag aan het leren is en zich continu ontwikkelt. Je beseft en accepteert dat je niet alles weet en kan. Je bent open om van je eigen leerlingen te leren.
• Je kent de enorme impact die muziek kan hebben op mensen. Je wilt je inzetten om d.m.v. muziek en improvisatie de totale hoeveelheid levensvreugde op deze aarde te vergroten – en je weet nu hoe je dat kunt doen.
• Je voelt jezelf Improvisatiecoach, en je vindt het prima om jezelf zo te noemen.