VUUR IN PORTUGAL

Tijdens de branden was ik in Portugal, Braga. Die zondag was de ene helft van de hemel helder zonnig, en de andere helft van de hemel was pikzwart. Alsof het daar nacht was. ’s Avonds zagen we in de verte de heuvel in brand staan. Een streep van oranje vlammen.

De Portugezen reageerden opvallend gelaten. Wilden er eigenlijk nauwelijks over praten. ‘It’s a shame for Portugal.’ Keken af en toe naar de lucht, en zeiden dan: ‘In the city it’s safe.’ Ik zag weinig angst. Behalve bij twee pianistes die aan de rand van Braga woonden, tegen de heuvel aan. Zij vertelden hoe het vuur tot aan hun straat was gekomen. En één pianodocente was in paniek: zij was bij een vorige brand aan alle kanten omringd geweest door vuur en had daar een trauma aan overgehouden.

Maar vóór deze dramatische zondag, op de zaterdagavond, had ik zelf een soort van ‘vuurproef’. Totaal niet te vergelijken met het vuur van de zondag, maar toch…

Uitnodiging

Ik was uitgenodigd door de EPTA Portugal. EPTA = European Piano Teachers Association, een club van pianodocenten. Mij was gevraagd om twee workshops te geven. Een voor pianodocenten. En een voor de studenten van de muziekafdeling van de Universiteit. (Wat bij ons ‘Conservatorium’ heet, is in Portugal onderdeel van de Universiteit.)
En: “Wil je ook een mopje spelen op ons gezamenlijke EPTA-concert? Tien minuten improviseren is genoeg.” Tuurlijk. Doe ik. Prima.
Ik vertrok naar Portugal.

Hotel lobby

In de lobby van mijn hotel lag een brochure met ‘Braga Cultura’ erop. Omdat ik even moest wachten bij het inchecken, opende ik de brochure. Daar las ik op een van de eerste pagina’s, dat er op zaterdagavond een galaconcert gegeven zou worden in de grootste concertzaal van Braga, met ‘importantes nomes do panorama pianístico nacional e internacional’, waaronder… ik.
Ik dacht aan mijn schoenen. Omdat ik altijd licht reis, had ik een minimum aan kleren en schoenen bij me: slechts mijn sneakers, en mijn slippertjes. Een galaconcert op slippertjes!
De andere pianisten bleken echte, klassieke ‘klavierleeuwen’. Artur Pizarro: pianovirtuoos met een indrukwekkende internationale carrière. Kenneth Hamilton: Liszt-specialist, auteur van de internationale bestseller ‘After the Golden Age’. Luís Pipa: voorzitter van EPTA Portugal, speelt fenomenaal. Javier Negrín: beroemde Spaanse pianist. Enzovoort.
Oeps! Ik had dat ‘mopje spelen’ iets anders ingeschat. Ik voelde hoe De Zenuwen als een slang op mij loerden, klaar om me te bespringen…

BASTA

Tien jaar geleden bedacht ik BASTA. BASTA is een minitherapie: het zorgt ervoor dat opkomende zenuwen geen kans hebben om te groeien.
Zenuwen kun je vergelijken met een brand (jawel). Elke brand begint klein. Met een lucifersvlammetje. Dan steekt dat lucifersvlammetje brandbaar materiaal aan. Het vuur wordt groter. Totdat er een bosbrand ontstaat.
Wat is nu het beste moment om te blussen? Natuurlijk: het moment dat de ‘brand’ nog zo klein is als een lucifersvlammetje.
Zo is het met zenuwen ook. Het beste moment om jouw zenuwen aan te pakken is het moment waarop ze nog zo klein zijn als een lucifersvlammetje.
BASTA staat voor Basis; Altijd Signaleren; Terstond Aanpakken. Oftewel: zorg dat je Basis altijd in orde is (goed slapen, niet teveel eten enz.); en als de zenuwen als een slang op je loeren: zorg dat je dat Altijd Signaleert (dus niet negeren of wegkijken). En zorg dat je je zenuwen vervolgens Terstond Aanpakt.

Op het moment dat ik signaleerde dat de zenuwen als een slang op mij loerden, begon ik dus meteen met aanpakken. Om te beginnen ademde ik een paar keer heel langzaam en heel laag. Toen sprak ik in mijzelf een aantal affirmaties: positieve boodschappen om jezelf in een goede stemming te brengen. (Meer over BASTA lees je in mijn boek VRIJ SPEL: de zeven facetten van improviseren.)
Telkens wanneer ik signaleerde dat dat nodig was, paste ik even BASTA toe. Zo kregen mijn zenuwen geen enkele kans om te groeien.

Afspraken

In het verlengde van de affirmaties van BASTA, maakte ik met mijzelf een aantal afspraken.
Ik sprak met mezelf af dat ik me niet zou vergelijken met andere pianisten. (Ik was trouwens de enige die improviseerde.)
Dat ik me zou richten op klankschoonheid. Op het genieten van de piano. Op het voelen van verbondenheid, met mezelf, met de piano, met de muziek, met de mensen in de zaal…
Dat ik vanuit intuïtie, vertrouwen en plezier zou spelen.
Dat ik zou beginnen met een helemaal vrije improvisatie, en dat ik daarna toe zou groeien naar een improvisatie op de Chopin Nocture in cis.
En dat ik mijn slippertjes met waardigheid zou dragen.

Die avond…

Reacties

Het begon backstage met Artur Pizarro, die me een enorme opgestoken duim gaf.
Portugezen zoenen twee keer: rechterwang, linkerwang. Wat heb ik die avond veel zoenen mogen ontvangen van onbekende Portugezen, die mij feliciteerden en bedankten!
‘Very, very beautiful!’
‘I want to have improvisation lessons with you!’
‘The feeling you gave me the moment you started with the Chopin nocture… I can not describe it… You touched me very deeply.’
De volgende dag, na mijn workshop, kwam een pianodocente op mij af met de woorden: ‘With your improvisation performance and with your workshop on improvisation: you opened up a whole new realm for me!’

Vuur in Portugal. Als het gaat om het vuur van de muziek, het vuur van het verlangen om te improviseren: dan hoop ik dat dát vuur zich mag uitbreiden…!

Lieve groet,

Robijn